Home » class 6 Sanskrit » NCERT Solutions for Class 6 Roochira Part 01 Sanskrit Chapter 11 – Pushpotsavah (saptamee-vibhaktah)

NCERT Solutions for Class 6 Roochira Part 01 Sanskrit Chapter 11 – Pushpotsavah (saptamee-vibhaktah)

पुष्पोत्सवः (सप्तमी-विभक्तिः)

Exercise : Solution of Questions on page Number : 65


प्रश्न 1: वचनानुसारं रिक्तस्थानानि पूरयतः

        एकवचनम्               द्विवचनम्                            बहुवचनम्
यथा-   मन्दिरे                    मन्दिरयोः                             मन्दिरेषु
असरे                            ……….                               ……….
……….                          स्थलयोः                              ……….
……….                          ……….                                 दिवसेषु
क्षेत्रे                              ………..                             ……….
……….                          व्यजनयोः                             ……….
……….                         . ………                                 पुष्पेषु

उत्तर 1:

          एकवचनम्            द्विवचनम्                        बहुवचनम्
यथा-    मन्दिरे                 मन्दिरयोः                       मन्दिरेषु
असवरे                         अवसरयोः                       अवसरेषु
स्थले                           स्थलयोः                         स्थलेषु
दिवसे                           दिवसयोः                         दिवसेषु
क्षेत्रे                            क्षेत्रयोः                           क्षेत्रेषु
व्यजने                           व्यजनयोः                        व्यजनेषु
पुष्पे                                पुष्पयोः                           पुष्पेषु

 


Exercise : Solution of Questions on page Number : 66


प्रश्न 2:

कोष्ठकेषु प्रदत्तशब्देषु समुचितपदं चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत-

(क) ………. बहवः उत्सवाः भवन्ति। (भारतम्/भारते)

(ख) ………. मीनाः वसन्ति। (सरोवरे/सरोवरात्)

(ग) जनाः………. पुष्पाणि अर्पयन्ति। (मन्दिरेण/मन्दिरे)

(घ) खगाः ………. निवसन्ति। (नीडानि/नीडेषु)

(ङ) छात्राः ……….. प्रयोगं कुर्वन्ति। (प्रयोगशालायाम्/प्रयोगशालायाः)

(च) ………. पुष्पाणि विकसन्ति। (उद्यानस्य/उद्याने)

उत्तर 2:

(क) भारते बहवः उत्सवाः भवन्ति। (भारतम्/भारते)

(ख) सरोवरे मीनाः वसन्ति। (सरोवरे/सरोवरात्)

(ग) जनाः मन्दिरे पुष्पाणि अर्पयन्ति। (मन्दिरेण/मन्दिरे)

(घ) खगाः नीडेषु निवसन्ति। (नीडानि/नीडेषु)

(ङ) छात्राः प्रयोगशालायाः प्रयोगं कुर्वन्ति। (प्रयोगशालायाम्/प्रयोगशालायाः)

(च) उद्याने पुष्पाणि विकसन्ति। (उद्यानस्य/उद्याने)


प्रश्न 3:

अधोलिखितानि पदानि आधृत्य सार्थकानि वाक्यानि रचयत-

वानराः
सिंहाः
मयूराः
मत्स्याः
खगाः
  वनेषु
वृक्षेषु
जले
आकाशे
उद्याने
 तरन्ति
नृत्यन्ति
उत्पतन्ति
गर्जन्ति
कूर्दन्ति

उत्तर 3:

(क) वानराः वृक्षेषु कूर्दन्ति।

(ख) सिंहाः वनेषु गर्जन्ति।

(ग) मयूराः उद्याने नृत्यन्ति।

(घ) मत्स्याः जले तरन्ति।

(ङ) खगाः आकाशे उत्पतन्ति।


प्रश्न 4:

प्रश्नानाम् उत्तराणि लिखत-

(क) जनाः पुष्पव्यजनानि कुत्र अर्पयन्ति?

(ख) पुष्पोत्सवस्य आयोजनं कदा भवति?

(ग) अस्माकं भारतदेशः कीदृशः अस्ति?

(घ) पुष्पोत्सवः केन नाम्ना प्रसिद्धः अस्ति?

(ङ) मेहरौलीक्षेत्रे कस्याः मन्दिरं कस्य समाधिस्थलञ्च अस्ति?

उत्तर 4:

(क) जनाः पुष्पव्यजनानि योगमायामंदिरे बख्तियारकाकी समाधिस्थले च अर्पयन्ति।

(ख) पुष्पोत्सवस्य आयोजनं ऑक्टोबर्मासे भवति।

(ग) अस्माकं भारतदेशः उत्सवप्रियः अस्ति।

(घ) पुष्पोत्सवः ‘फूलवालों की सैर’ नाम्ना प्रसिद्धः अस्ति।

(ङ) मेहरौलीक्षेत्रे योगमाया मन्दिरे बख्तियारकाकी समाधिस्थलञ्च अस्ति।


Exercise : Solution of Questions on page Number : 67


प्रश्न 5:

कोष्ठकेषु दत्तेषु शब्देषु उचितां विभक्तिं प्रयुज्य वाक्यानि पूरयत-
यथा-

सरोवरे मीनाः सन्ति। (सरोवर)

(क) …………. कच्छपाः भ्रमन्ति (तडाग)

(ख) …………. सैनिकाः सन्ति। (शिविर)

(ग) यानानि …………. चलन्ति। (राजमार्ग)

(घ) …………. रत्नानि सन्ति। (धरा)

(ङ) बालाः …………. क्रीडयन्ति। (क्रीडाक्षेत्र)

उत्तर 5:

यथा- सरोवरे मीनाः सन्ति। (सरोवर)

(क) तडागे कच्छपाः भ्रमन्ति (तडाग)

(ख) शिविरे सैनिकाः सन्ति। (शिविर)

(ग) यानानि राजमार्गे चलन्ति। (राजमार्ग)

(घ) धरायाम् रत्नानि सन्ति। (धरा)

(ङ) बालाः क्रीडाक्षेत्रे क्रीडयन्ति। (क्रीडाक्षेत्र)


प्रश्न 6:

मञ्जूषातः पदानि चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत-

पुष्पेषु  गङ्गायाम्    विद्यालये     वृक्षयोः      उद्यानेषु

(क) वयं …………. पठामः।

(ख) जनाः …………. भ्रमन्ति।

(ग) …………. नौकाः सन्ति।

(घ) …………. भ्रमराः गुञ्जन्ति।

(ङ) बालाः …………. फलानि पक्वानि सन्ति।

उत्तर 6:

(क) वयं विद्यालये पठामः।

(ख) जनाः उद्यानेषु भ्रमन्ति।

(ग) गङ्गायाम् नौकाः सन्ति।

(घ) पुष्पेषु भ्रमराः गुञ्जन्ति।

(ङ) बालाः वृक्षयोः फलानि पक्वानि सन्ति।


 

error: