Home » Class 8 Sanskrit » NCERT Solutions for Class VIII Roochira Part 03 Sanskrit Chapter 03 -Bhagavadjajukam (nakaaraantapunalaling :)

NCERT Solutions for Class VIII Roochira Part 03 Sanskrit Chapter 03 -Bhagavadjajukam (nakaaraantapunalaling :)

NCERT Solutions for Class 8 Sanskrit Chapter 3 – भगवदज्जुकम् (नकारान्तपुँल्लिङ्ग:)

Exercise : Solution of Questions on Page Number : 20


प्रश्न 1:

अधोलिखितानां प्रश्नानाम्‌ उत्तराणि एकपदेन लिखत-
(क) गणिकाया: नाम किम्‌?
(ख) परिव्राजकस्य शिष्य: क: आसीत्‌?
(ग) यमदूत: गणिकाया: जीवं कस्य शरीरे निदधति?
(घ) परहितनिरता के भवन्तु?

उत्तर 1:

(क) वसन्तसेना।
(ख) शाण्डिल्य:।
(ग) परिव्राजकस्य।
(घ) भूतगणा:।


प्रश्न 2:

सन्धिविच्छेदं कुरुत-
यथा – तत्रैव तत्र +   एव
भगवन्नयम्‌ …..+….
श्वासश्च …..+….
खल्वकृतज्ञा: …..+….
सप्तैता: …..+….
करोतीति …..+….

उत्तर 2:

यथा – तत्रैव तत्र +   एव
भगवन्नयम्‌ भगवन्  + अयम्
श्वासश्च श्वास: + 
खल्वकृतज्ञा: खलु + अकृतज्ञा:।
सप्तैता: सप्त  + ऐता:।
करोतीति करोति + इति

प्रश्न 3:

उदाहरणानुसारं अव्ययपदानि चिनुत-
यथा राधा अपि नृत्यति। अपि
(क) त्वं कदा गृहं गमिष्यसि।  –
(ख) अधुना क: समय:।  –
(ग)  महात्मागान्धी सदा सत्यं वदति स्म।  –
(घ) अहं श्व: विद्यालयं गमिष्यामि।  –
(ङ)

 

इदानीं त्वं श्लोकं पठ।

उत्तर 3:

यथा राधा अपि नृत्यति। अपि
(क) त्वं कदा गृहं गमिष्यसि।  कदा
(ख) अधुना क: समय:।  अधुना
(ग) महात्मागान्धी सदा सत्यं वदति स्म।  सदा
(घ) अहं श्व: विद्यालयं गमिष्यामि।  श्व:
(ङ)

 

इदानीं त्वं श्लोकं पठ।  इदानीं

Exercise : Solution of Questions on page Number : 21


प्रश्न 4:

अधोलिखितानि कथनानि क:/का कं/कां प्रति कथयाति?
 क:/का    कं/कां प्रति
(क) मूर्ख वैद्य! अलं परिश्रमेण। …….. ……..
(ख) कुत्र कुत्र रामिलक:। …….. ……..
(ग) विषवेगा: शतम्‌। …….. ……..
(घ) गुलिका: मया आनीता:। …….. ……..
(ङ) इदम्‌ उदकम्‌। …….. ……..
(च) अरे! प्रत्यागतप्राण: खलु भगवान्‌। …….. ……..

उत्तर 4:

(क) मूर्ख वैद्य! अलं परिश्रमेण। गणिका वैद्यम्
(ख) कुत्र कुत्र रामिलक:। परिव्राजक: रामिलकम्
(ग) विषवेगा: शतम्‌। वैद्य: गणिकाम्
(घ) गुलिका: मया आनीता:। वैद्य: चेटीम्
(ङ) इदम्‌ उदकम्‌। चेटी वैद्यम्
(च) अरे! प्रत्यागतप्राण: खलु भगवान्‌। शाण्डिल्य: परिव्राजकम्

प्रश्न 5:

विपरीतार्थका: शब्दा: लेखनीया:-
गुणा: ……
स्वीकार: ……
दक्षिणहस्त: ……
अनन्या ……
कृतज्ञ: ……

उत्तर 5:

गुणा: दोषा:
स्वीकार: अस्वीकार:
दक्षिणहस्त: वामहस्त
अनन्या अन्य
कृतज्ञ: कृतघ्न:

प्रश्न 6:

अधोलिखितानि पदानि प्रयुज्य वाक्यानि रचयत-
गुलिका: ……….
कुठारिका ……….
क्षिप्रम्‌ ……….
यत्न: ……….
लोके ……….

उत्तर 6:

गुलिका:    गुलिका: रोगं हरन्ति।
कुठारिका   कुठारिका काष्ठं छिनति।
क्षिप्रम्‌   कार्य क्षिप्रं करणीयम्
यत्न:   सततं यत्न: कर्त्तव्य:।
लोके   लोके सदाचार: जयति।

Exercise : Solution of Questions on page Number : 22


प्रश्न 7:

उदाहरणानुसारेण पदनिर्माणं कुरुत-
मूलशब्दा: वचनम्‌   पदानि
यथा- शिल्पिन्‌ प्रथमा-एकवचने ……
धनिन्‌ द्वितीया-एकवचने ……
ज्ञानिन्‌ तृतीया-एकवचने ……
महत्त्वाकांक्षिन्‌ द्वितीया-एकवचने ……
बहुभाषिन्‌ तृतीया-एकवचने ……
दण्डिन्‌ द्वितीया-एकवचने ……

उत्तर 7:

मूलशब्दा: वचनम्‌   पदानि
यथा- शिल्पिन्‌ प्रथमा-एकवचने शिल्पी
धनिन्‌ द्वितीया-एकवचने धनिनम्
ज्ञानिन्‌ तृतीया-एकवचने ज्ञानिन।
महत्त्वाकांक्षिन्‌ द्वितीया-एकवचने महत्त्वाकांक्षिण:
बहुभाषिन्‌ तृतीया-एकवचने बहुभाषिभि:
दण्डिन्‌ द्वितीया-एकवचने दण्डिन: