Home » Class 8 Sanskrit » NCERT Solutions for Class 8 Roochira Part 03 Sanskrit Chapter 08 – Sansarasagarasi Nayaka:

NCERT Solutions for Class 8 Roochira Part 03 Sanskrit Chapter 08 – Sansarasagarasi Nayaka:

संसारसागरस्य नायका:
Exercise : Solution of Questions on page Number : 54

NCERT Solutions for Class 8 Roochira Part 03 Sanskrit Chapter 08 – Sansarasagarasi Nayaka:


प्रश्न 1:

एकपदेन उत्तरत-
(क) कस्य राज्यस्य भागेषु गजधर: शब्द: प्रयुज्यते?
(ख) गजपरिमाणं क: धारयति?
(ग) कार्यसमाप्तौ वेतनानि अतिरिच्य गजधरेभ्य: किं प्रदीयते स्म?
(घ) के शिल्पिरूपेण न समादृता: भवन्ति?

उत्तर 1:

(क) राजस्थानस्य।
(ख) गजधर:।
(ग) सम्मानमपि।
(घ) गजधरा:।


प्रश्न 2:

अधोलिखितानां प्रश्नानामुत्तराणि लिखत-
(क) तडागा: कुत्र निर्मीयन्ते स्म?
(ख) गजधरा: कस्मिन्‌ रूपे परिचिता:?
(ग) गजधरा: किं कुर्वन्ति स्म?
(घ) के सम्माननीया:?

उत्तर 2:

(क) तडागा: सम्पूर्ण देशे निर्मीयन्ते स्म
(ख) गजधरा: वास्तुकारणां रूपे परिचिता:।
(ग) गजधरा: नगरनियोजनात् लघुनिर्माण पर्यन्तं सर्वाणि कार्याणि कुर्वन्ति स्म।
(घ) गजधरा: सम्माननीया:।


प्रश्न 3:

रेखाङ्कितानि पदानि आधृत्य प्रश्न-निर्माणं कुरुत-
(क) सुरक्षाप्रबन्धनस्य दायित्वं गजधरा: निभालयन्ति स्म।
(ख) तेषां स्वामिन: असमर्था: सन्ति।
(ग) कार्यसमाप्तौ वेतनानि अतिरिच्य सम्मानमपि प्राप्नुवन्ति।
(घ) गजधर: सुन्दर: शब्द: अस्ति।
(ङ) तडागा: संसारसागरा: कथ्यन्ते।

उत्तर 3:

(क) कस्य दायित्वं गजधरा: निभालयन्ति स्म?
(ख) केषां स्वामिन: असमर्था: सन्ति?
(ग) कार्यसमाप्तौ कानि अतिरिच्य सम्मानमपि प्राप्नुवन्ति?
(घ) के सुन्दर: शब्द: अस्ति?
(ङ) का: संसारसागरा: कथ्यन्ते?


प्रश्न 4:

अधोलिखितेषु यथापेक्षितं सन्धिं/विच्छेदं कुरुत-
(क)  अद्य  +  अपि    =  ……।
(ख) ……+ …… =  स्मरणार्थम्‌।
(ग) इति  +   अस्मिन्‌  = ……।
(घ) ….. + …… =  एतेष्वेव।
(ङ) सहसा +   एव    = ……।

उत्तर 4:

(क)  अद्य  +  अपि  =  अद्यापि।
(ख) स्मरण  +  अर्थम्  =  स्मरणार्थम्‌।
(ग)  इति  +  अस्मिन्‌  =  इत्यस्मिन्।
(घ)  एतेषु +  एव  =  एतेष्वेव।
(ङ  सहसा  +  एव  =   सहसैव


Exercise : Solution of Questions on page Number : 55


प्रश्न 5:

मञ्जूषात: समुचितानि पदानि चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत-

रचयन्ति ,गृहीत्वा, सहसा, जिज्ञासा ,सह

(क) छात्रा: पुस्तकानि …… विद्यालयं गच्छन्ति।
(ख) मालाकारा: पुष्पै: माला: …..।
(ग) मम मनसि एका …… वर्तते।
(घ) रमेश: मित्रै: …… विद्यालयं गच्छति।
(ङ) …… बालिका तत्र अहसत।

उत्तर 5:                                 

(क) छात्रा: पुस्तकानि गृहीत्वा विद्यालयं गच्छन्ति।
(ख) मालाकारा: पुष्पै: माला: रचयन्ति।
(ग) मम मनसि एका जिज्ञासा वर्तते।
(घ) रमेश: मित्रै: सह विद्यालयं गच्छति।
(ङ) सहसा बालिका तत्र अहसत।

प्रश्न 6:

पदनिर्माणं कुरुत-

 धातु:  प्रत्यय:    पदम्‌.
यथा   कृ + तुमुन्‌ =  कर्तुम्‌
हृ   + तुमुन्‌ =   …..
 तृ  + तुमुन्‌ =   ……
यथा   नम्‌ + क्त्वा =  नत्वा
 गम्‌  + क्त्वा =   ……
त्यज्‌  + क्त्वा =   ……
भुज्‌ + क्त्वा =   ……
उपसर्ग:   धातु:    प्रत्यय:   पदम्‌
  यथा       उप गम्‌ ल्यप्‌ उपगम्य
  सम्‌ पूज्‌ ल्यप्‌ ……….
  नी ल्यप्‌ ……….
 प्र दा ल्यप्‌ ……….

उत्तर 6:

 धातु:  प्रत्यय:    पदम्‌.
यथा   कृ + तुमुन्‌ =  कर्तुम्‌
हृ   + तुमुन्‌ = हर्तुम्
 तृ  + तुमुन्‌ = तर्तुम्
यथा   नम्‌ + क्त्वा = नत्वा
 गम्‌  + क्त्वा = गत्वा
त्यज्‌  + क्त्वा = व्यक्त्वा
भुज्‌ + क्त्वा = भुक्त्वा
उपसर्ग:   धातु:    प्रत्यय:   पदम्‌
  यथा       उप गम्‌ ल्यप्‌ उपगम्य
  सम्‌ पूज्‌ ल्यप्‌ सम्पूज्य
  नी ल्यप्‌ आनीय
 प्र दा ल्यप्‌ प्रदाय

Exercise : Solution of Questions on page Number : 56


प्रश्न 7:

कोष्ठकेषु दत्तेषु शब्देषु समुचितां विभक्तिं योजयित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत-
यथा- विद्यालयं परित: वृक्षा: सन्ति। (विद्यालय)
(क)…… उभयत: ग्रामा: सन्ति। (ग्राम)
(ख)……सर्वत: अट्टालिका: सन्ति। (नगर)
(ग) धिक्……। (कापुरुष)
यथा- मृगा: मृगै: सह धावन्ति। (मृग)
(क) बालका:…… सह पठन्ति। (बालिका)
(ख) पुत्र…… सह आपणं गच्छति। (पितृ)
(ग) शिशु:……सह क्रीडति। (मातृ)
उत्तर 7:

यथा- विद्यालयं परित: वृक्षा: सन्ति। (विद्यालय)
(क) ग्रामम् उभयत: ग्रामा: सन्ति। (ग्राम)
(ख) नगरम् सर्वत: अट्टालिका: सन्ति। (नगर)
(ग) धिक् कापुरुषम्। (कापुरुष)
यथा- मृगा: मृगै: सह धावन्ति। (मृग)
(क) बालका: बालिकाभि: सह पठन्ति। (बालिका)
(ख) पुत्र पित्रा सह आपणं गच्छति। (पितृ)
(ग) शिशु: मात्रा सह क्रीडति। (मातृ)


error: